Sōtō Zen (Sōtōshū 曹洞宗), to jedna ze szkół buddyjskich wywodząca się z japońskiego buddyzmu. Za jej założyciela uważany jest Eihei Dōgen 永平道元 (1200 – 1253), który jest jednym z najważniejszych nauczycieli w całej historii buddyzmu. Osią i podstawą jego nauczania oraz praktyki było zazen shikan taza 只管打坐, o którym mówił jako o „prawidłowo przekazanej buddha-dharmie” oraz „skarbnicy prawdziwego oka dharmy”. Pozostawił po sobie liczne pisma, między innymi zbiór esejów zatytułowany „Shōbōgenzō” 正法眼蔵 (Skarbnica prawdziwego oka dharmy), który jest niezwykle kreatywnym i unikalnym kolażem cytatów z sutr oraz pism zen. Inne jego ważne teksty, to „Eihei shingi” 永平清規 (Czyste reguły), „Eihei kōroku” 永平廣錄 (Zbiór formalnych mów, wierszy i innych krótkich tekstów), „Zuimonki” 随聞記 (Zapis tego, co słyszane), „Gakudō yōjinshū” 学道用心集 (Zbiór ważnych punktów praktyki i studiowania drogi).
Najważniejszym uczniem Dōgena i jego głównym spadkobiercą dharmy był Koun Ejō 孤雲懐奘 (1198-1280). Głównie dzięki oddaniu oraz wysiłkom kopiowania i porządkowania spuścizny Dōgena przez Ejō, nauki Dōgena przetrwały przez kolejne wieki. Drugim spadkobiercą dharmy Dōgena i jego ważnym uczniem był Senne 詮慧, który wraz z Kyōgo 経豪 (prawdopodobnie też bezpośrednim uczniem Dōgena) napisał pierwszy komentarz do 75 częściowej wersji „Shōbōgenzō” (uważanej za najbardziej klasyczną, skompilowaną przez samego Dōgena). Komentarz ten zatytułowany „Goshō” 御抄 był podstawą interpretacji nauk Dōgena przez Menzana Zuihō 面山瑞方 (1683-1769), który odegrał kluczową rolę w historii Sōtō Zen oraz przez ważnych bardziej współczesnych nauczycieli: Bokusana Nishiari 西有穆山 (1821-1910), Kōdō Sawakiego 沢木興道 (1880-1965) i Kōshō Uchiyamę 内山興正 (1912-1998).
Przez wiele wieków nauki Dōgena nie były zbyt szeroko studiowane i dopiero w XVII wieku pojawili się kapłani, którzy na nowo chcieli przywrócić nauki Dōgena jako podstawę nauczania oraz praktyki w Sōtō Zen. Jednakże, dopiero w XIX wieku nauki Dōgena zaczęły być szerzej studiowane i ogólnodostępne. Jednym z pierwszych współczesnych kapłanów, który odegrał kluczowa rolę w tym względzie był Bokusan Nishiari. Jego wykłady dotyczące „Shōbōgenzō”, spisane i wydane przez jego uczniów pod tytułem „Keiteki” 啓迪, są jednymi z najważniejszych współczesnych komentarzy do „Shōbōgenzō”. W XX wieku, Kōdō Sawaki, którego nauczycielem był Oka Sōtan 丘宗潭 (1860-1921), jeden z najważniejszych uczniów Bokusana Nishiari, miał ogromny wpływ na rewitalizację zazen shikantaza, zarówno wewnątrz samego Sōtōshū pośród jej kapłanów, jak też bardziej szeroko w całym japońskim społeczeństwie. Można powiedzieć, że dzięki swojej wielkiej duchowej sile i charyzmie, jednoosobowo przywrócił zazen shikantaza na centralne miejsce w szkole Sōtō Zen. Był on w stanie przełożyć pełne erudycji nauki Dōgena na współczesny, codzienny język, zrozumiały dla zwykłych ludzi. Jego najważniejszy spadkobierca dharmy Kōshō Uchiyama oraz jego uczniowie i kolejne pokolenia nauczycieli z tej linii przyczynili się w dużym stopniu do spopularyzowania nauk Dōgena i zazen shikantaza na całym świecie.
sotozen.com – oficjalna strona Sōtōshū
sotozen.eu – strona Sokanbu (przedstawicielstwa Sōtōshū) w Europie