Sōtō Zen (Sōtōshū), to jedna ze szkół buddyjskich wywodzących się z Japonii. Z historycznego punktu widzenia japońska szkoła Sōtō jest kontynuacją chińskiej szkoły Tsao-tung (Caodong). Jej oficjalnym założycielem był Eihei Dōgen (1200 – 1253), noszący także honoryfikatywne pośmiertne imię Kōso Jōyō. W niektórych swoich pismach zamiast Dōgen podpisał się także jako Kigen. Do imienia Dōgen dodaje się zwykle tytuł „zenji” (nauczyciel lub mistrz zen), a do imienia Jōyō tytuł „daishi” (wielki nauczyciel lub mistrz).
W 1227 roku otrzymał on przekaz od Tendō Nyojō (Tiantong Rujinga, 1163-1228), chińskiego mistrza Tsao-tung. W 1235 roku Dōgen Zenji założył swój pierwszy klasztor Kōshōji, który został zbudowany według zasad chińskich klasztorów chan. Był to pierwszy klasztor w stylu zen, jaki powstał w Japonii. Jednakże, Dōgen Zenji nigdzie w swoich pismach nie twierdził, że przenosi czy zakłada szkołę Sōtō Zen, czy zen jako taki. Wręcz odwrotne często pisał, że naucza i przekazuje buddha-dharmę, podkreślając wagę Buddhy Siakjamuniego oraz jego nauk w formie sutr. Był dość krytyczny w stosunku do powszechnie przyjętego rozumienia zen jako „oddzielnego przekazu poza sutrami” (kyōge betsuden). Faktem jednak jest to, że jako jeden z pierwszych mnichów buddyjskich wprowadził do Japonii wiele elementów charakterystycznych dla tradycji chan (zen). Osią oraz podstawą tego, co nauczał i praktykował było zazen, które nazywał shikantaza. Współcześnie mówi się o nim nieformalnie jako o „ojcu” japońskiego Sōtō Zen.
Za oficjalnego współzałożyciela Sōtō Zen uważany jest Keizan Jōkin Zenji (1268-1325), który po Koun Ejō Zenji (1198-1280) i Tettsū Gikai Zenji (1219-1309) był chronologicznie czwartym przodkiem japońskiego Sōtō Zen. Keizan Zenji kredytowany jest głównie jako ten, który szeroko rozpropagował Sōtō Zen w całej Japonii i sprawił, że Sōtō Zen stało się szkołą Sōtō Zen. Nieformalnie mówi się o nim jako o „matce” Sōtō Zen. W porównaniu z nauczaniem Dōgena Zenji, jego styl charakteryzował się większym eklektyzmem. Włączył on wiele elementów ze szkół ezoterycznych (Shingon czy Tendai) i Rinzai Zen.
Pomimo, że na przestrzeni wieków było wielu wybitnych kapłanów tej tradycji, to nauczanie Sōtō Zen opiera się głównie na naukach Dōgena Zenji. Inni mistrzowie byli przede wszystkim komentatorami lub odnowicielami jego myśli, jak na przykład Menzan Zuihō (1683-1769), który był jednym z liderów reformacji Sōtō Zen w XVIII wieku i na nowo zebrał oraz skomentował wiekszość pism Dōgena Zenji.
Bardziej współczesne przykłady, to Rōshi Kōdō Sawaki (1880-1965) oraz jego główny spadkobierca dharmy Rōshi Kōshō Uchiyama (1912-1998), którzy mieli duży wpływ na rewitalizację zazen shikan taza w samej szkole Sōtō Zen, jak też w całej Japonii oraz jego popularyzację na świecie w XX wieku.
Strona Sokanbu (europejskiego przedstawicielstwa Sōtōshū) – sotozen.eu
Oficjalna strona Sōtōshū – sotozen.com