Genjō kōan (czyt. gendzio koan) – Urzeczywistnianie jak co jest
Pierwszy rozdział “Shōbōgenzō”, najważniejszego zbioru nauk Dōgena, będący tak naprawdę konkluzją i podsumowaniem całego “Shōbōgenzō”.

***

Kiedy wszystkie dharmy są buddha-dharmą, istnieją złudzenia i urzeczywistnienie, praktyka, życie, śmierć, buddhowie i istoty.

Kiedy w dziesięciu tysiącach dharm nie ma ja, nie istnieją złudzenia, urzeczywistnienie, buddhowie, istoty, życie i śmierć.

Dlatego też, droga buddhy będąca u swojej podstawy wykraczaniem poza obfitość i niedostatek, zawiera życie i śmierć, złudzenia i urzeczywistnienie, istoty i buddhę.

Pomimo, że tak jest, kwiaty więdną w przywiązaniu, a chwasty rosną pośród niechęci.

Ja praktykujące potwierdzanie dziesięciu tysięcy dharm,  jest złudzeniem. Dziesięć tysiący dharm praktykujące potwierdzanie poprzez ja, jest urzeczywistnieniem. Wielkie urzeczywistnienie złudzeń jest buddhami. Wielkie złudzenie pośród urzeczywistnienia jest istotami. Jest też wykraczanie poza urzeczywistnienie pośród urzeczywistnienia i zagłębianie się w złudzenia pośród złudzeń.

Buddhowie będący buddhami, to nie jest ja świadome bycia buddhami, ale potwierdzanie buddhy, kontynuujące potwierdzanie buddhy. To patrzenie i słuchanie widząc formy i słysząc dźwięki całym ciałem i umysłem. Nie jest to odbijaniem rzeczy w lustrze, czy księżyca na wodzie. Kiedy jedna strona jest oświetlona, druga jest w mroku

Studiowanie drogi buddhy, to studiowanie ja. Studiowanie ja, to zapominanie ja. Zapominanie ja, to bycie potwierdzanym przez wszystko. Bycie potwierdzanym przez wszystko, to puszczanie ciała i umysłu ja oraz ciała i umysłu innych. Ślady takiego urzeczywistniania są nieuchwytne. Musisz podążać po tych nieuchwytnych śladach bez końca.

Kiedy wyruszasz na poszukiwanie dharmy, wydaje się ona być czymś na zewnątrz, gdzieś indziej. Kiedy dharma jest właściwie przekazywana, natychmiast jesteś prawdziwie sobą (człowiekiem pierwotnej-części). Tak, jak płynąc łodzią i patrząc na brzeg, pozornie wydaje się, że to brzeg się porusza. Kiedy jednak z uwagą przyglądasz się łodzi, to zdajesz sobie sprawę z tego, że to łódź płynie. Podobnie jest, kiedy zgłębiasz dziesięć tysięcy rzeczy pomieszanym ciałem i umysłem i wydaje ci się, że twój umysł i natura ja są czymś substancjalnym. Kiedy praktykujesz zazen, patrząc na wszystko z uwagą, jasno widzisz, że w niczym nie ma żadnej stałej, niezmiennej istoty.

Drewno spalając się i stając popiołem, nie może ponownie stać się drewnem. Jednakże, nie powinieneś widzieć popiołu jedynie jako po, a drewna jako przed. Powinieneś zrozumieć, że drewno w tej jednej nietrwałej chwili bycia drewnem ma przed i po, a jednocześnie przed i po są całkowicie odcięte. Popiół w tej jednej nietrwałej chwili bycia popiołem ma przed oraz po i jak osoba umierając nie powraca do życia. Dlatego, buddha-dharma nie mówi, że życie staje się śmiercią, ale mówi życie jest nie-życiem. W obracaniu kołem dharmy buddhów jest ustalonym zwyczajem nie mówić, że śmierci staje się życiem, ale śmierć jest nie-śmiercią. Życie to jeden całkowicie niezależny czas. Śmierć to jeden całkowicie niezależny czas. Tak, jak zima i wiosna, gdzie zima nie staje się wiosną, ani wiosna nie zamienia się w lato.

Osoba osiągająca przebudzenie, jest jak odbijanie się księżyca na wodzie. Ani księżyc nie staje się mokry, ani woda nie jest poruszana. Chociaż księżycowe światło jest jasne i rozległe, odbija się nawet w niewielkiej kałuży. Cały księżyc i całe niebo odbijają się nawet w kropli rosy na źdźble trawy, czy najmniejszej drobinie wody. Urzeczywistnianie nie sprawia, że osoba znika, tak jak odbicie księżyca nie robi dziury w wodzie. Osoba nie jest przeszkodą w urzeczywistnianiu, podobnie jak kropla wody nie stanowi problemu dla księżyca na niebie. Głębokość jest tym samym, co wysokość. Zgłębiając to w kontekście długości czasu, powinniśmy rozważyć czy woda jest duża czy mała, a księżyc na niebie szeroki czy wąski.

Kiedy dharma nie wypełnia twojego ciała i umysłu może ci się wydawać, że to już dość. Kiedy dharma wypełnia twoje ciało i umysł całkowicie, widzisz, że nie ma tego końca. To tak, jak płynąc statkiem po oceanie, kiedy w zasięgu wzroku nie ma żadnego lądu, a wokół jest tylko woda, w takiej chwili ocean wydaje się być jedynie okrągły. Jednakże, ten bezkresny ocean nie jest ani okrągły ani kwadratowy, a jego cechy są nieskończone w swej różnorodności. Czasem przypomina wspaniały pałac, a czasem naszyjnik klejnotów. Wygląda na okrągły tylko z tej szczególnej ograniczonej perspektywy w danej chwili. Podobnie jest ze wszystkimi rzeczami. Zarówno świat kurzu, jak też świat poza uwarunkowaniem, mają wiele wymiarów. Widzisz i rozumiesz jedynie tyle, na ile oko twojej praktyki jest w stanie to zobaczyć. Musisz jednak wiedzieć, że natura zjawisk jest taka, iż pozornie mogąć wyglądać na okrągłe lub kwadratowe, w swojej istocie oceany i góry są nieograniczone obejmując nieskończone światy, zarówno w miejscu gdzie stoisz, jak też wszędzie indziej. Dotyczy to każdej, nawet najmniejszej cząstki wody.

Ryba pływająca w oceanie, bez względu na to dokąd popłynie, nigdy nie dotrze do krańca wody. Ptak latający po niebie, bez względu na to w jaką stronę poleci, nigdy nie dotrze do granic przestrzeni. Kiedy potrzebują dużego obszaru, używają dużego. Kiedy potrzebują małego, używają małego. W ten sposób wykorzystują swój potencjał, całkowicie doświadczając żywiołu, w którym żyją. Jeśli ptak chciałby opuścić niebo, a ryba wodę, natychmiast umrą. Woda to życie i powietrze to życie. Ptak to życie i ryba to życie. Życie powinno być ptakiem i życie powinno być rybą. W ten sposób powinno to być kontynuowane. Każda żywa istota potwierdza to w praktyce.

Jednakże, jeśli ryba nie będzie chciała pływać, a ptak latać zanim najpierw nie zrozumieją wody i przestrzeni, nigdy nie odnajdą swojego miejsca ani swojej drogi. Kiedy czynisz to miejsce swoim, twoja praktyka w tej chwili to urzeczywistnianie jak co jest (genjōkōan). Czyniąc tę drogę swoją, ten krok praktyki to urzeczywistnione jak co jest (genjōkōan). Ta droga i to miejsce są poza dużym i małym, poza ja i innymi, poza kontynuacją i pojawianiem się w tej chwili – są takością. Dlatego też, osoba praktykująca potwierdzanie drogi buddhy, osiągając jedną-dharmę przenika jedną-dharmę, spotykając jedną-praktykę czyni jedną-praktykę. W tym jest to miejsce i przenikanie tej drogi. Nie możesz tego wiedzieć, ponieważ całkowite przenikanie buddha-dharmy i praktykowanie jej są jednoczesne. Nie jest to rozumieniem oddzielnego ja. Pomimo, że to potwierdzanie przenikania jest urzeczywistniane natychmiast, to nie jest to, jak stanie się widocznym czegoś, co było ukryte. To widzenie nie jest czymś statycznym i substancjalnym.

Pewnego razu, kiedy mistrz Hōtetsu z góry Mayoku wachlował się, mnich zapytał: “Natura wiatru jest stała i wiatr jest zawsze obecny. MIstrzu, dlaczego się wachlujesz?” Hōtetsu odparł: “Może i rozumiesz, że natura wiatru jest stała, ale nie rozumiesz znaczenia tego, że wiatr jest zawsze obecny”. Mnich zapytał: “Co znaczy, że jest zawsze obecny?” Hōtetsu kontynuował wachlowanie się. Mnich pokłonił się.

Tym jest potwierdzanie buddha-dharmy będące autentycznym przekazem kroczenia drogą wyzwolenia. Jeśli twoją konkluzją jest, że ponieważ natura wiatru jest stale obecna i dlatego nie musisz praktykować, oznacza brak właściwego rozumienia stałej obecności i natury wiatru. Ponieważ natura wiatru jest stale obecna, wiatr wiejący od domu-buddhy pozwala urzeczywistniać bogactwo wielkej ziemi i sprawia, że woda długiej rzeki staje się najwyborniejszym przysmakiem.

Shōbōgenzō Genjōkōan

Napisane dla świeckiego ucznia Yō Kōshū z wyspy Kyūshū na jesieni 1233 roku.
Poprawione i umieszczone jako pierwszy rozdział Shōbōgenzō w 1252 roku.